HERMAN HESSE - "DEMİAN - Emil Sinklerin gənclik hekayəsi"

Alman ədəbiyyatı ilə ilk dəfə Herta Müllerin "Nəfəs yelləncəyini" oxuyaraq tanış olmuşam. Sevirəm alman yazıçılarını. Ümumiyyətlə tarixə baxanda da, alman tarixi mənə daha qəliz və əsil siyasət kimi gəlir.. Siyasətçilərinin gördüyü iş, hələ Bismarkın özü.. (indi ağlıma gəldi ki bir gün Bismarka bir məqalə yazım). Nə isə.. Çox uzağa getməyim, bu dəfə də Herman Hessenin ikinci əsərini oxudum - "Demian"ı. İlk dəfə isə "Siddhatha"nı oxumuşdum.. Hesse qəliz yazır.. İnsanın daxili aləmini fərqli dərk edir. Onun yazdığı əsərləri oxuyanda, bəzən cümlənin üstündə bir neçə dəqiqə düşünürəm. Məsələn sözü gedən əsərdə "Quş yuvadan çıxır. Yumurta - dünyadır. Kim doğulmaq istəyirsə, dünyanı dağıtmalıdır. Yumurta Allaha doğru uçur." - bu cümlə məni bir xeyli düşündürmüşdu.. Hətta Salvador Dali yuxarıda qeyd olunan cümlyə aid bir rəsm əsəri belə çəkib.. Bunu da az əvvəl axtarış aparanda bildim :) Əsərdə Sinklerin uşaqlıqdan, məktəb yaşlarından tutmuş yetkinlik və gənclik illərinə qədər özünüaxtarışından danışır və bu yolda hər zaman onunla bir olan dostu Demian.. Düzünü deyim ki, kitab axıcı olduğu qədər sıxıcı, maraqlı olduğu qədər də maraqsız təəsurat bağışlayırdı.. Yəni hər şəyi bir vəhdətdə saxlamağı bacarıb Hesse :) Əsərdə nisbətən qeyri-realliqlarda özünü göstərir. Sadəcə qeyri-reallığın real olan sətiraltı mənasını tutmaq lazımdı. Məncə əgər əsəri qiraət edərkən ən azı bir cümləni ətrafındakılara da uca səslə oxuyursansa deməli, əsər maraqlıdı.. Bu əsər də maraqlıdı..

Əsərdən yadda qalan cümlələr..

*  Yazıçılar roman yazarkən özlərini Allah sayaraq kiminsə kiminsə hekayəsini bütövlükdə anlada biləcəklərini və onu sanki ilahi varlığın diliylə söyləməyə qadir olduqlarını sanırlar.

* Heç kəs sonadək və bütövlükdə özü ola bilməsə də, həmişə buna cəhd edib: kimisi kor-koranə, kimisi süurla - bir sözlə, kim necə bacarıb. 

* Bir-birimizi anlaya bilərik; amma hər kəs yalnız özünü izah edə bilər.

* Heç kəsdən qorxmaq lazım deyil. Əgər nə vaxtsa kimdənsə qorxursansa, deməli, həmin kimsənin sənə hakim kəsilməsinə şərait yaratmısan.

* Mən dünyanın keşməkeşli cığırıyla getməyə cəhd eləmişdim, amma bu yol hələ bərkiməmiş ayaqlarım üçün həddən artıq sürüşkən olmuşdu.

* Məhz sevdiyimiz hər şeyin bizi tərk etdiyi vaxt bütün vücudumuzla tənhalığı və boşluğun ölümcül soyuğunu hiss edirik.

* Ətrafındakını kifayət qədər diqqətlə müşahidə et və onun haqqında özündən çox biləcəksən.

* Əgər iradəmin sahibi deyiləmsə, necə onu arzuma uyğun yönləndirə bilərəm?

* Deməli, qadağa əbədi deyil və dəyişə bilir.

* Kim özü fikirləşməmək və özü özünə hakim olmamaq üçün rahat olanı seçirsə, fərq qoymadan istənilən qadağaya tabe olur!

* Ağıllı söhbətlətin əslində heç bir dəyəri yoxdur. Özündən qaçmaq günahdır. Tısbağa kimi bütünlüklə öz qınına girmək məsləhətdir.

* Çirkli meyxanalarda əlindəki pivəni ətrafa sıçradaraq dostlarımı küçə söyüşlərinə qərq edən mən gizlində ələ saldığım şeylər qarşısında baş əyir, hətta ağlayır, bu da azmış kimi ruhum, keçmişim, atam-anam qarşısında diz çökürdüm.

* Allahın bizi tənha etməyinin və son nəticədə özümüzə qaytarmağının yolları çoxdur.

* ..vaxtını meyxanalarda keçirənlərin çoxunda, zənnimcə əyləncədən əsər əlamət belə yoxdur. Məncə, meyxana gəzintilərinin özü meşşanlıqdan savayı bir şey deyil. Gecə bir udumda keçdi, gur məşəllər zülməti alovlandırdı, sərxoşluq başa vurdu! Beləcə, qədəhlər, günlər bir-birini əvəzəyir..

*